Mensen zonder papieren krijgen vaak niet of veel te laat medische zorg

Mensen zonder wettig verblijf kunnen via ‘dringende medische hulp’ een beroep doen op een arts. Maar het systeem beperkt – soms op onwettige wijze – de toegang tot zorg en duwt hen richting duurdere ziekenhuisopnames, waarschuwt het Rekenhof.
De Standaard ging hierover in dialoog met enkele personen zonder wettig verblijf en Katty Creytens van BAPN.

Zij wonen al jaren in België, maar zonder papieren

Drie mensen zonder papieren getuigden op 12/5/2025 in De Morgen: "Voor een werkdag van twaalf uur kreeg ik niks betaald." Het beeld bestaat dat mensen zonder papieren de uitzetting met eindeloze procedures vertragen. De drie getuigenissen tonen dat dit een stereotype is.

De straat vormt je niet, ze misvormt!

BPA collega Fortunat leefde 7 jaar op straat in Brussel en helpt nu andere dak- en thuislozen: "Op straat leef je in andere wereld. De straat vormt je niet, ze misvormt! Elke dag word je achtervolgd door stress, terwijl je gewoon als alle anderen wil zijn."
Dat zegt Fortunat over de jaren dat hij geen dak boven het hoofd had in Brussel, nu uit een telling blijkt dat het aantal dak- en thuislozen in de hoofdstad fors is gestegen. Hij trok van kraakpand naar kraakpand, terwijl hij vrijwilligerswerk deed. Zo kwam hij uiteindelijk aan een job bij het Brussels Platform Armoede, waar hij nu anderen in dezelfde situatie helpt.

Hij getuigt over zijn ervaringen in een interview met vrt nws naar aanleiding van de publicatie van de cijfers van de laatste daklozentelling in Brussel.

Een triest record: Brusselt telt bijna 10 000 mensen zonder vaste verblijfplaats

In Brussel zijn bijna 10.000 mensen dak- of thuisloos. Dat blijkt uit een rapport van de gewestelijke instantie Bruss’Help na een tweejaarlijkse telling. Het gaat om een stijging van 24,5 procent ten opzichte van het vorige onderzoek.
Een triest record en een schandvlek voor beleid en politiek in een toch behoorlijk welvarend land.

Woonactie 2025: Huizen voor mensen niet voor winst !

Zondag 6 april hielp de zon ons om op de Woonactie manifestatie licht te laten schijnen op de gigantische wooncrisis in ons land en in Brussel in het bijzonder:
🏘️ onbetaalbare huur, eindeloze zoektochten naar een woonplaats, ongezonde leefomstandigheden, uithuiszettingen…
❗ Waardig wonen in Brussel wordt steeds moeilijker (of zelfs onmogelijk) voor steeds meer mensen.
⛔ In België slapen vandaag duizenden mensen op straat, en nog eens tienduizenden in te dure, te kleine of onbewoonbare woningen. Ondertussen, investeren anderen in huisvesting om winst te maken.
✊ Wonen is nochtans een basisrecht, geen handelswaar!

We eisen :
✅ Breidt het aantal sociale woningen uit !
✅ Maak een einde aan uithuiszettingen !
✅ Maak een einde aan dakloosheid !
✅ Regulariseer de situatie van mensen zonder wettig verblijf !
✅ Verlaag de huurprijzen !

De huisvestingscrisis is niet onvermijdelijk!

Ziek en zonder papieren

Mensen zonder wettig verblijf hebben weinig tot geen sociale rechten. Het recht op gezondheidszorg is gelukkig wel verzekerd. De procedure Dringend Medisch Hulp kent echter vele drempels waardoor tussen 80% en 90% van de potentieel gerechtigden er geen beroep op doet. Ontdek in de publicatie Ziek en zonder papieren van onze collega's van BAPN - waar ook BPA aan meewerkte- welke obstakels de mensen zonder wettig verblijf tegen komen en welke aanbevelingen ze doen voor een betere toegang tot gezondheidszorg.

Stenen harten kloppen niet

In zijn edito van 4 maart 2025 doet BRUZZ-redacteur Bram Van Renterghem enkele boude uitspraken over – onder andere – de link tussen migratie en armoede. Hij stelt dat, als je Brussel terug wilt laten floreren, je niet anders kan dan van je hart een steen te maken. Het ‘beperken van de instroom’ van nieuwkomers door hen vijf jaar te laten wachten op een leefloon of andere vormen van sociale bijstand, beschouwt hij als een van de ‘noodzakelijke’ maatregelen om de draagkracht van Brussel te garanderen. Hij gaat er gemakshalve van uit dat er een rechtstreeks en oorzakelijk verband bestaat tussen de verpaupering van Brussel en migratie, maar levert daar geen bewijzen voor aan. Ook gaat hij er losjes vanuit dat de strenge maatregelen uit het federale regeerakkoord de draagkracht van Brussel kunnen en zullen verhogen. Deze twee aannames lijken ons voornamelijk op buikgevoel en populaire veronderstellingen gebaseerd. We gaan hier graag even wat dieper op in.

Mensen zonder wettig verblijf: Onzichtbaar/Onmisbaar

18 december 2024 - Actie - Internationale dag Van de Migrant
Een coalitie van middenveldorganisaties (👉ondertekenaars) voert actie om het recht op verblijf en werk voor mensen zonder wettig verblijf op te eisen. Mensen zonder wettig verblijf gaan aan de slag in verzorgingshuizen in Vlaanderen en Brussel. Hen toegang geven tot verblijf en basisrechten komt de hele maatschappij ten goede! In Brussel voeren we actie in Huize Sint Monika.

Toekomstig federaal plan voor armoedebestrijding: van wanhoop naar hoop?!

Op 13/11 vond op initiatief van BAPN een boeiende ontmoeting plaats tussen de POD Maatschappelijke Integratie en een groep ervaringsdeskundigen met verschillende achtergronden. De deelnemers bespraken de uitdagingen voor de nieuwe federale regering in de strijd tegen armoede.

Vijfde Federaal Plan tegen armoede en ongelijkheid

Minder Rompslomp, meer rechten!

Op 17 oktober 2024 - Werelddag van Verzet tegen Armoede- verzamelden we van 16.00 tot 20.00 uur op het Beursplein. We klaagden het maatschappelijke administratief doolhof aan door het plein te bezetten met symbolische loketten en pleitten voor administratieve vereenvoudiging zodat iedereen zijn/haar fundamentele rechten kan realiseren.
Het was een schitterende dag, we waren met veel en Brussel heeft ons gezien en gehoord.

Een terugblik 👇

Gevlucht uit Palestina, op straat in België

De politieke en media-aandacht voor de vele aanvragers van internationale bescherming (‘asielzoekers’) die op straat slapen is volledig verdwenen. Dat de opvangwet al ruim 3 jaar met de voeten wordt getreden, zorgt voor gewenning; niemand kijkt er nog van op. Enkel wie overlast ondervindt of in hun dagelijkse werking met deze mensen in contact komt, zoals de Brusselse vzw Pigment, trekt nog aan de alarmbel.

Politiek debat: "Brussel, hoofdstad van armoede en thuisloosheid"

Op 13 mei co-organiseerde BPA een geanimeerd politiek debat: "Brussel, hoofdstad van armoede en thuisloosheid" samen met L'Ilot - Sortir du sans-abrisme, Fédération Bico-federatie, AMA, Smes, Infirmiers de rue, Alias, Asbl Diogenes vzw Samusocial Brussels en Odisee Campus Brussel confronteerden we vertegenwoordigers van de zes belangrijkste Nederlandstalige partijen in Brussel met getuigenissen, dilemma's en vragen rond de thema’s extreme armoede en thuisloosheid.

4 Speerpunten. Broodnodige zonnestralen voor een vruchtbaar beleid

We selecteerden uit de 16 aanbevelingen in ons memorandum, 4 speerpunten. Deze broodnodige zonnestralen voor een vruchtbaar beleid maken voor ons de absolute prioriteiten uit. Dit waren ook de kapstokken waaraan we de gesprekken met beleidsmakers hebben opgehangen

Vijfde Interministeriële Conferentie Maatschappelijke integratie, Wonen en Grootstedenbeleid

Op 15/3/2024 vond de vijfde bijeenkomst van de Interministeriële Conferentie ‘Maatschappelijke integratie, Wonen en Grootstedenbeleid’ plaats. Het overleg tussen ministers van de verschillende beleidsdomeinen en bevoegdheidsniveaus heeft tot doel een sterk transversaal en structureel armoedebeleid te faciliteren. Onder leiding van het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN) brachten alle regionale armoedenetwerken hun gemeenschappelijke aanbevelingen en speerpunten voor de komende verkiezingen.

Mensen zonder wettig verblijf: ‘Vijandige berichtgeving duwt hen verder weg’

In tijden van crisis zoekt de samenleving naar zondebokken. Vaak vindt men die aan de rand van de samenleving. Christa Matthys van het Brussels Platform Armoede stelt in een opiniestuk in sociaal.net vast dat mensen zonder wettig verblijf kop van jut zijn.

Werelddag van Verzet tegen Armoede en Uitsluiting 2023

Op 17 november voerden we weer actie in samenwerking met Rendre Visible l'Invisible.

"l'Eldorado", les grands mirages
✊ Op 17 oktober wordt wereldwijd de strijd tegen armoede en sociale onrechtvaardigheid in de kijker gezet
Dit jaar (2023) mobiliseerde het collectief "Rendre Visible l'Invisible", bestaande uit verenigingen, geëngageerde burgers en mensen die in precaire omstandigheden leven, zich rond het thema "l'Eldorado", les grands mirages". Het Brussels Platform Armoede sloot aan bij deze acties.

Door de terroristische aanslag in Brussel op 16 oktober moesten wij onze actie die voorzien was op 17 oktober annuleren. Maar uitstel is geen afstel, de actie ging terug door, op 17 november

Alles wordt Beter: Brussel-Zuid: niet opkuisen maar oplossen!

Cijfers tonen aan dat steeds meer mensen op straat belanden. Deze zomer werden de dak- en thuislozen die verbleven rond treinstation Brussel-Zuid met veel vertoon door de politie ‘opgekuist’. Repressie lijkt even te helpen, maar verplaatst het probleem. Het is ontwrichtend voor wie het meemaakt en duur voor de samenleving. Wat is er aan de hand? En hoe kunnen we dak- en thuislozen wel op een duurzame manier helpen?

Christa van het BPA mocht in gesprek gaan met Ng Sauw Tjhoi voor de podcast Alles Wordt Beter, een initiatief van verschillende sympathieke media, over de recente berichtgeving rond het Zuidstation. We doorprikken het clichébeeld uit de mainstream media en reiken oplossingen aan.

Zonder papieren, zonder rechten, zonder thuis

Zonder papieren, zonder rechten, zonder thuis: een onhoudbaar status quo!

Verenigingen trekken aan de alarmbel en komen met oplossingen om de meest kwestbare mensen van de straat te halen.

Nu de voorbije dagen het vraagstuk van de mensen 'zonder papieren' opnieuw op een hoop is gegooid met thema’s als onveiligheid en terrorisme pleiten verenigingen voor nuancering en verantwoordelijkheidszin, zowel bij de overheid als bij instellingen en burgers.

Samusocial, CIRÉ, Dokters van de Wereld, l'Ilot en het Brussels Platform Armoede richten zich tot de Brusselaars, de media en tot beleidsverantwoordelijken met de campagne Zonder Papieren, zonder rechten, zonder thuis. Om te getuigen over de dagelijkse realiteit van de mensen zonder papieren die door Samusocial worden begeleid, maar ook om oplossingen voor te stellen en de meest kwetsbare mensen uit hun thuisloosheid te halen.

Illustratie:Mathieu Persan

"Mijn grootste droom is een reguliere job. Om dan belastingen te betalen. Met plezier.”

Er wordt heel veel over mensen zonder papieren geschreven, meestal in negatieve zin. Het gebeurt slechts met mondjesmaat dat mensen zonder wettig verblijf zelf publiekelijk het woord kunnen nemen. Vandaag laat Het Nieuwsblad Martin aan het woord. Martin is vrijwilliger bij één van de Brusselse 'verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen'.

(G)een beleid van armoezaaiers? Mensen in armoede oogsten wat het beleid zaait.

Memorandum Verkiezingen 2024

Dit memorandum wordt voorgelegd aan alle politieke partijen en kandidaten die opkomen tijdens Europese, federale en regionale verkiezingen in mei 2024 en tijdens de provincieraads, gemeenteraads- en districtsraadsverkiezingen op 13 oktober 2024. Het heeft als doel dat de nieuwe bestuursploegen de sociale grondrechten van mensen in een kwetsbare positie veiligstellen en hen garanderen dat zij volwaardig aan de samenleving kunnen deelnemen. Mensen in armoede oogsten immers wat het beleid zaait.

Dit memorandum bevat aanbevelingen geformuleerd door de mensen in armoede uit de 8 Brusselse ‘verenigingen waar armen het woord nemen’, verenigd in het Brussels Platform Armoede (BPA). De kerntaak van onze verenigingen is om vanuit de ervaringskennis van mensen in armoede in dialoog te gaan met beleidsmakers en het bredere publiek en aan concrete beleidsdossiers en -voorstellen te werken.

Station Brussel-Zuid heeft geen spierballen van politie nodig, maar hulpverleners

Brussel is een grootstad. Er komen veel mensen samen en er is proportioneel meer criminaliteit dan in pakweg Lotenhulle. Een hub van een metropool, zoals het station Brussel-Zuid, krijgt dagelijks heel veel reizigers over de vloer. De reizigers haasten zich dagelijks door het station, zonder ooit zelfs maar gestoord te worden. In zo’n grote openbare ruimte houden ook kwetsbare mensen halt die er een onderkomen zoeken, omdat ze nergens anders terechtkunnen. Ze zoeken ergens een hoekje of plekje om niet op straat te zijn, om te rusten, te slapen … Voor sommige reizigers is dat confronterend, het schuurt. Ze vinden dat mensen die in het station 'verblijven' hen voor de voeten lopen terwijl ze lopen om hun trein te halen. Soms vermengt de geur van urinesporen zich in je neus met de Luikse wafelgeur. Het zijn bekende ongemakken. Maar maakt dit je slachtoffer van belaging? Is dit echt zo hinderlijk om jouw eigen reis of leven voor te zetten?

Marta Maes, sociaal werker bij De Buurtwinkel, schreef een opiniestuk over de thuisloosheids- en sociale crisis in Brussel.

Mensen uit armoedeverenigingen gaan in dialoog met minister Lalieux

Op initiatief van BAPN (Belgisch Netwerk Armoedebestrijding) ging federaal minister Karine Lalieux, bevoegd voor armoedebestrijding, op 31 januari 2023 in gesprek met mensen met armoede-ervaring uit Brusselse, Vlaamse en Waalse verenigingen. Ze bespraken de implementatie van het federaal plan tegen armoede en ongelijkheid. Dit plan is essentieel voor de armoedestrijd in België, gezien het richting geeft en de maatregelen omvat voor het beleid op het federaal niveau.

Uit ons Kot! Vanuit ervaringskennis naar een rechtvaardigere wereld post - corona

Veel mensen in armoede leven, ook in normale tijden, in een situatie van veelzijdig isolement. Hun sociaal netwerk is klein en bestaat vaak voornamelijk uit lotgenoten. Ze zijn vaak beperkt in hun mobiliteit. Financiële en praktische drempels bemoeilijken hun deelname aan het sociale en culturele leven. De toegang tot diverse vormen van hulp- en dienstverlening is vaak administratief complex en verdwijnt ook steeds meer achter een digitale muur. Armoede maakt ook ziek en zorgt voor stress. Mensen in armoede hebben een beduidend lagere levensverwachting dan de rest van de bevolking en meer fysieke en mentale gezondheidsproblemen.
Covid -19 en de daaropvolgende lockdown periodes hebben deze problemen niet veroorzaakt maar voor velen wel verergerd en verdiept.
In 4 diverse projecten onderzoeken de 7 Brusselse VWAWN samen met mensen in armoede waar de grootste pijnpunten zitten en experimenteren ze met oplossingen.

Op 8 december 2022 stelden BPA en de verenigingen deze projecten, hun producten of resultaten en de aanbevelingen die hieruit voortkomen voor in een collectief toonmoment - netwerkevent

Geen papieren, geen tampons?

Laat mensen zonder wettig verblijf waardig menstrueren.

In het kader van de Internationale Vrouwendag 2022, schrijft Pigment vzw een open brief aan federaal minister Karine Lalieux, bevoegd voor Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een handicap, Armoedebestrijding en Beliris en aan de voorzitters en bestuurders van de 19 OCMW’s in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

In deze brief, die vertrekt vanuit de ervaringen van mensen zonder wettig verblijf, verzoekt Pigment vzw de minister en de OCMW-voorzitters om menstruatieproducten op te nemen in de Kaart voor Dringende Medische Hulp.

Aan de federale regering: Zorg dat niemand nog een nacht op straat moet doorbrengen

Al bijna twee maanden slapen ongeveer honderd asielzoekers dagelijks op straat in mensonterende omstandigheden. Ze kunnen ook geen procedure aanvragen. "Het recht op opvang en het recht op asiel zijn internationaal verankerde mensenrechten en vormen fundamenten van het vreemdelingenrecht, waar niet licht aan voorbij gegaan mag worden." BPA ondertekende mee een open brief gericht aan minster Mahdi.

Warempel, een drempel!

Een participatief festival in het kader van de internationale dag van het verzet tegen armoede

Samen met het Vlaamse Netwerk tegen Armoede koos BPA in 2021 voor het thema ‘maatschappelijke participatie’ als focus voor de jaarlijkse 17/10 actie.

Waarom?

• Omdat armoede een structureel participatieprobleem is!
• Omdat participatie een kwestie is van rechtvaardigheid!
• Omdat participatie een sociaal grondrecht is!
• Omdat participatie zorgt voor draagvlak, persoonlijke groei en goede oplossingen!

Netwerken armoedebestrijding dringen aan op snelle en humane oplossing voor hongerstakers en actievoerders

De regionale netwerken armoedebestrijding, verenigd binnen het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN), strijden allen voor een samenleving waar armoede en sociale uitsluiting verleden tijd zijn. Wij streven naar een samenleving, gebaseerd op mensenrechten, waar iedereen minimaal een menswaardig leven kan leiden. Daarbij is het cruciaal naar ieders stem, ook naar die van de meest kwetsbaren, te luisteren. Ze blijven al te vaak onzichtbaar.

Open brief van de netwerken armoedebestrijding aan staatssecretaris Sammy Mahdi

Campagne #wearebelgiumtoo

Naar schatting leven 150.000 mensen in België zonder papieren. Vandaag hebben ze besloten om ons, hun buren, uit te dagen. Hun doel: aan onze politiek verkozenen tonen dat een aanzienlijk deel van de Belgische burgers aan hun kant staat in hun strijd voor een waardig leven.

Samen met een vijftigtal andere organisaties in het hele land hebben wij besloten hen te steunen. Dit is het moment om te mobiliseren en solidariteit te tonen. Laten we samen massaal gehoor geven aan de oproep van migranten zonder papieren en de petitie ondertekenen op:
wearebelgiumtoo.be

Housing Action Day Belgium

28 maart is de Europese Dag van de Huisvesting. Doorheen het hele land organiseerden diverse sociale organisaties acties om aandacht te vragen voor de huisvestingsproblematiek. In Brussel is de wooncrisis meer dan prominent aanwezig. 60 procent van de Brusselaars huurt, maar amper 11 procent van de beschikbare woningen is een sociale huurwoning.
Een aantal Brusselse VWAWN organiseerde samen met Welzijnszorg en een een aantal andere Brusselse huisvestings- en armoedeorganisaties een interactieve wandeling met getuigenissen. De actievoerders vroegen meer inspraak en snellere vooruitgang.

Signalenbundel 2.0 - Corona één jaar later

Van bij het begin van de coronacrisis verzamelde het Netwerk tegen Armoede signalen en getuigenissen over de impact op het leven van mensen in armoede. Wat is de stand van zaken één jaar na de uitbraak van het virus? We vroegen het via de 58 verenigingen waar armen het woord nemen, Welzijnsschakels en ATD Vierde Wereld. De organisaties moesten noodgedwongen hun dagelijkse werking aanpassen. Ze gingen aan de slag met alternatieven om mensen in armoede te blijven bereiken en ondersteunen. De signalen en ervaringen zijn nu verzameld in de Signalenbundel 2.0.