(G)een beleid van armoezaaiers?

Mensen in armoede oogsten wat het beleid zaait.

Memorandum verkiezingen 2024

Dit memorandum wordt voorgelegd aan alle politieke partijen en kandidaten die opkomen tijdens Europese, federale en regionale verkiezingen in mei 2024 en tijdens de provincieraads, gemeenteraads- en districtsraadsverkiezingen op 13 oktober 2024. Het heeft als doel dat de nieuwe bestuursploegen de sociale grondrechten van mensen in een kwetsbare positie veiligstellen en hen garanderen dat zij volwaardig aan de samenleving kunnen deelnemen. Mensen in armoede oogsten immers wat het beleid zaait.

Dit memorandum bevat aanbevelingen geformuleerd door de mensen in armoede uit de 8 Brusselse ‘verenigingen waar armen het woord nemen’, verenigd in het Brussels Platform Armoede (BPA). De kerntaak van onze verenigingen is om vanuit de ervaringskennis van mensen in armoede in dialoog te gaan met beleidsmakers en het bredere publiek en aan concrete beleidsdossiers en -voorstellen te werken. Meer uitleg over BPA en de 8 Brusselse VWAWN vindt u hier

Gezien de hoge armoedecijfers in Brussel, moet elke overheid armoedebestrijding in Brussel tot een topprioriteit van het beleid verklaren. Armoede is een structureel en geen individueel probleem. De manier waarop we onze maatschappij uitbouwen, brengt armoede met zich mee. Armoedebestrijding vraagt dus om een structurele, integrale en duurzame aanpak! Mensen in armoede oogsten wat het beleid zaait. Wij willen niets minder dan het bannen van armoede en sociale uitsluiting.

Mensen in armoede vormen uiteraard geen homogene groep en onze verenigingen reflecteren deze diversiteit. Geen enkele in dit memorandum vermelde omschrijving, probleem of voorgestelde oplossing is dan ook zonder meer van toepassing op iedereen. Maatwerk is en blijft aangewezen.

Het volgende is in elk geval cruciaal: een goed armoedebestrijdingsbeleid kan enkel tot stand komen in participatie met mensen in armoede zelf.

Aanbevelingen

We richten ons met het huidige memorandum naar alle beleidsniveaus en een brede waaier aan beleidsdomeinen. Sommige geformuleerde eisen zijn eerder transversaal van aard en focussen op beleidsparticipatie. Anderen zijn meer domeingebonden.

Participatie van mensen in armoede en huisvesting zijn de grote uitdagingen voor de nabije en middellange toekomst. Op korte termijn beleeft Brussel een knoert van een huisvestingscrisis. Dit aanpakken, garandeert niet enkel een basisrecht, maar maakt ook de noodzakelijke ruimte vrij voor de Brusselse huurders om écht te kunnen deelnemen aan de maatschappij. Participatie vereist ook een toegankelijke overheid, politieke dialoog met mensen in armoede én betere kansen voor mensen zonder wettig verblijf.

Daarom selecteren we uit onze 16 aanbevelingen, 4 speerpunten, broodnodige zonnestralen voor een vruchtbaar beleid, die voor ons de absolute prioriteiten uitmaken en waarover we graag in gesprek gaan met alle kandidaten en studiediensten van politieke partijen. Zij worden hieronder geaccentueerd met een ☀️:

☀️ Aanbeveling 1 : Veranker beleidsparticipatie van mensen met armoede-ervaring structureel op alle beleidsdomeinen en -niveaus
☀️ Aanbeveling 4 : Garandeer kwalitatieve en toegankelijke fysieke openbare diensten
☀️ Aanbeveling 10 : Reguleer de private huurmarkt
☀️ Aanbeveling 15 : Hervorm de gecombineerde vergunning

1. Veranker beleidsparticipatie van mensen met armoede-ervaring structureel ☀️

🔖 Europa | Federaal | Gewesten en gemeenschappen | Lokaal

Het ontwerpen van wetgeving die mensen in armoede aangaat, mag niet gebeuren over de hoofden van mensen met armoede-ervaring heen.

📢 Betrek mensen met armoede-ervaring in alle fasen van de beleidsvorming en -evaluatie op alle beleidsdomeinen en -niveaus.

📢 Wees daarbij alert om niet te verzanden in schijn- of elite-participatie.

BPA ontwikkelde een leidraad met voorwaarden voor reële participatie:
👉 Kader dialoogtrajecten beleidsplannen

2. Zet volop in op overschrijdende bevoegdheden

🔖 Europa | Federaal | Gewesten en gemeenschappen | Lokaal

Het politieke landschap in Brussel is uitermate versnipperd. Veel problematieken van mensen in armoede volgen de logica van opgedeelde bevoegdheden niet en vragen inspanningen van verschillende bestuursniveaus.

📢 Werk daarom aan een transversaal plan tussen alle Brusselse en overkoepelende overheden, ook tussen (taal)gemeenschappen.

3. Investeer in methodieken voor duurzame vertrouwensrelaties, zoals schoolpoortwerk

🔖 Federaal | Gemeenschappen | Lokaal

De reguliere dienst- en hulpverlening is voor mensen in een armoede-situatie vaak onvoldoende toegankelijk. Laagdrempelige (buurt)voorzieningen, outreachers en brugfiguren zijn het best geplaatst om de schakel te vormen tussen mensen in armoede en de diensten.

📢 De overheden moeten inzetten op structurele financiering van onafhankelijke vertrouwensplaatsen en brugfiguren, zoals schoolpoortwerkers.

4. Garandeer kwalitatieve en toegankelijke fysieke openbare diensten ☀️

🔖 Federaal | Gewesten en gemeenschappen | Lokaal

De huidige digitalisering van bovenuit versterkt bestaande sociale uitsluiting. Kwaliteitsvolle, menselijke dienstverlening is nochtans een recht.

📢 Kwaliteitsvolle fysieke/humane dienstverlening moet de basis blijven. Diensten moeten een open, fysiek onthaal hebben waar mensen zonder afspraak en meerkost terecht kunnen.

📢 Voorzie analoge modaliteiten voor het communicatie-, betalings- en inschrijvingsbeleid.

📢 Digitale alternatieven moeten maximaal toegankelijk gemaakt worden.

📢 Alle communicatie-, betalings- en inschrijvingsmodaliteiten moeten analoog beschikbaar blijven en aangepast zijn aan een anderstalig en/of laaggeletterd publiek.

📢 Evalueer de versoepelingen in het kader van de afgelopen crisissen (oorlog in Oekraïne, de Corona-crisis en de overstromingen van 2021) om hier lessen uit te trekken voor de nabije toekomst.

Voor meer gedetailleerde aanbevelingen verwijzen we naar de nota van Lire et Écrire, die uitstekend onze standpunten met betrekking tot digitalisering en de toegang tot dienstverlening verwoordt.

5. Stel digitale infrastructuur maximaal beschikbaar

🔖 Federaal | Gewesten en gemeenschappen | Lokaal

Digitale inclusie begint met duurzame toegang tot computerinfrastructuur (hard- en software) die gratis of aan een sociaal tarief is.

📢 Voorzie materiële steun vanuit de overheid door het ter beschikking stellen van computers en internet.

📢 Ondersteun initiatieven die goedkope refurbished hardware aanbieden en toegankelijke diensten voor onderhoud en herstel en maak deze bekend.

6. Versterk digitale vaardigheden

🔖 Federaal | Gewesten en gemeenschappen | Lokaal

Een laagdrempelig aanbod impliceert niet alleen toegang tot het nodige materiaal. Mensen met een lage digitale geletterdheid moeten op maat ondersteund worden.

📢 Zet in daarom op ‘digitaal inclusieve wijken'

📢 Zorg er voor een gevarieerd, toegankelijk en goed gecoördineerd groepsaanbod en zet daarnaast in op individuele en flexibele begeleiding op maat.

📢 Breid de Openbare Computer Ruimtes (OCR) van het Brussels Gewest uit, ondersteun ze structureel en maak ze nog laagdrempeliger.

📢 Opleidingen sociaal werk moeten inzetten op gevoeligheid voor de digitale noden en mogelijkheden van cliënten.

📢 Op middellange termijn dienen de OCMW’s ervoor in te staan dat elke potentiële hulpvrager de kans en de hulp krijgt om zijn of haar digitale vaardigheden te verhogen.

7. Garandeer vrijetijdsparticipatie voor iedereen

🔖 Federaal | Gewesten en gemeenschappen | Lokaal

Een groot deel van de mensen in armoede vindt maar moeilijk de weg naar het vrijetijds- en cultuuraanbod. Nochtans heeft participatie aan het vrijetijdsaanbod voor mensen in armoede vaak een positieve invloed op hun zelfbeeld, zelfvertrouwen en waardigheid.

📢 De overheid moet werken aan een mentaliteitswijziging waarbij cultuurbeleving niet als luxe maar als basisrecht wordt gezien, bv. door van armoedesensitiviteit een vast onderdeel van het subsidiekader voor vrijetijdsaanbieders te maken.

📢 Zorg voor een uniform kortings- en prijzenbeleid met mogelijkheid tot betalen per les/activiteit en automatische verlenging van kansentarief en alertheid voor verborgen kosten: vervoer, kinderopvang, etc. Leg dit prijzenbeleid uit via begrijpbare communicatie, met aandacht voor de modaliteiten, enz.

📢 Café Plaizier - de Brusselse versie van de ‘pretloketten’ - werkt op een geïntegreerde manier communicatie-, psychologische en mobiliteitsdrempels weg. We pleiten voor een structurele inbedding van meerdere Café Plaiziers in Brussel. Meer info over Café Plaizier vindt u in deze presentatie, vanaf slide 43.

8. Maak onderwijs armoedesensitief

🔖 Gemeenschappen | Lokaal

Heel wat ouders in armoede kennen de structuur en de werking van ons onderwijssysteem onvoldoende. Veel van de huidige projecten gericht op armoedebestrijding binnen onderwijs werken in de marge, (lege brooddoos etc.) en raken niet aan de structurele oorzaken van de problemen.

📢 De inzet van schoolpoortwerkers, die vanuit een fysieke aanwezigheid in de schoolomgeving ouders met het welzijnsveld connecteren, komt hieraan tegemoet. Breidt deze werkingen uit en veranker ze structureel.

📢 Zorg voor een maximumfactuur voor het secundair onderwijs.

📢 Zet in op een armoede-sensitief huiswerkbeleid én voldoende en gevarieerd aanbod waar kinderen ondersteund kunnen worden om verwerkte leerstof verder te oefenen.

9. Maak van sociale huisvesting een prioriteit

🔖 Gewesten | Lokaal

De huisvestingscrisis woedt in alle hevigheid verder. Een steeds groter deel van de Brusselse bevolking heeft geen toegang tot betaalbare huisvesting. De nood aan een adequaat woonbeleid is groter dan ooit. In aanbevelingen 9 en 10 geven wij hier onze prioriteiten weer. Voor een diepgaandere analyse van de benodigde maatregelen, volgen wij het memorandum van de Brusselse Bond voor Recht op Wonen

📢 Sociale huisvesting moet een absolute beleidsprioriteit worden. Het ritme van sociale woningbouw en -renovatie moet omhoog.

📢 Wat betreft prioritaire toegang tot sociale huisvesting: maak werk van quota voor mensen die dak- of thuisloos zijn.

📢 Maak sociale huisvesting toegankelijk voor gezinnen zonder wettig verblijf.

10. Reguleer de private huurmarkt ☀️

🔖 Gewesten | Lokaal

Studies tonen een enorme mismatch aan tussen de huurprijzen op de Brusselse private huurmarkt en het gemiddelde inkomen van Brusselaars. Een goed huisvestingsbeleid stelt paal en perk aan de excessen op de private huurmarkt.

📢 Maak de omkadering van de huurprijzen wettelijk bindend om huisvesting betaalbaar te houden.

📢 Garandeer het recht op kwalitatieve huisvesting via huurvergunningen.

📢 Voer de strijd tegen de leegstand op, met als mogelijk tussentijdse oplossing het ondersteunen van initiatieven voor tijdelijke bewoning door kwetsbare groepen.

11. Voorkom uithuiszettingen

🔖 Gewesten

Het aantal dak- en thuislozen in Brussel blijft enorm stijgen. Op 28 juni 2023 werden de meest recente Brusselse tellingscijfers (november 2022) bekendgemaakt. In totaal is er sprake van een hallucinante 7.134 personen zonder vaste verblijfplaats. Een cruciale stap is dus om actief in te zetten op preventie, en te voorkomen dat mensen hun huisvesting verliezen. In juni 2023 keurde het Brussels Parlement de ordonnantie over huisuitzettingen en het wintermoratorium goed. Er blijft echter veel werk aan de winkel (zie hieronder). Aanbevelingen 9 en 10 zijn evenwel ook op dit vlak cruciaal.

📢 Richt een regionaal fonds op dat al vóór eventuele gerechtelijke procedures kan tussenkomen.

📢 Maak het moratorium van toepassing op kraakpanden of tijdelijke bewonersovereenkomsten.

📢 Treed op tegen huisbazen die huurders op eigen houtje en buiten elk wettelijk kader uitzetten.

📢Koppel de voorwaarde van herhuisvesting in het geval toch een uithuiszetting plaatsvindt.

12. Investeer in Housing First als primaire begeleidingsvorm voor dak- en thuislozen

🔖 Federaal | Regionaal | Lokaal

Het uitbreiden van de klassieke noodopvang leidt niet tot een duurzame oplossing voor de duizenden dak- en thuislozen in Brussel, zo blijkt uit de cijfers. Housing First-projecten blijken wel effectief: deze gaan uit van een woning als onvoorwaardelijk recht. Pas na de huisvesting kan begeleiding naar volwaardige maatschappelijke participatie starten.

📢 Beperk Housing First niet tot een klein aantal gespreide initiatieven, maar maak het tot grondslag van de aanpak van bestaande dak- en thuisloosheid.

📢 Residentiële opvang van mensen zonder wettig verblijf kan hen de mentale ruimte geven om de keuze te maken voor een nieuw en zinvol toekomstperspectief. Schaf het statuut samenwonenden af

13. Schaf het statuut samenwonenden af

🔖 Federaal

Het huidige statuut samenwonende heeft allerlei negatieve gevolgen, zoals inkomensverlies, stress, beperking van keuzevrijheid, ongewenste vormen van afhankelijkheid en verhindering van solidariteit. Bovendien worden maatschappelijk werkers bij OCMWs gedwongen om een controlerende functie op te nemen terwijl ze in de eerste plaats een vertrouwensfunctie zouden moeten invullen.

📢 Schaf het statuut samenwonenden af.

Wij verwijzen hier graag door naar de website van Stop Statut Cohabitant, een platform van verschillende groepen, verenigingen, instellingen en personen dat de hervorming en afschaffing van het statuut samenwonende op de politieke agenda wil zetten.

14. Verzeker vlotte toegang tot wettelijk verankerde rechten van mensen zonder wettig verblijf en breid deze uit

🔖 Europa | Federaal | Regionaal | Lokaal

De aanwezigheid van mensen zonder wettig verblijf (MZWV) in de samenleving is een realiteit, maar hun levensomstandigheden schrijnend. Vanwege hun verblijfsstatuut zijn zij uitgesloten van waardig werk, opleiding, kwalitatieve huisvesting, etc. Wij eisen een menswaardig bestaan voor mensen zonder wettig verblijf. Gezien de levensomstandigheden van MZWV niet beperkt zijn tot enkele specifieke gezagsdragers, impliceert dit de verantwoordelijkheid van élke beleidsmaker. MZWV worden zelden meegenomen in de dialoog rond wet- en regelgeving die hen aanbelangt. Het migratiebeleid wordt nog teveel gebaseerd op veronderstellingen en protectionisme. Dit kan en moet anders.

📢 Garandeer een vlotte toegang van MZWV tot hun wettelijke rechten:

  • Vereenvoudig en harmoniseer de procedure Dringende Medische Hulp zodat de drempels tot gezondheidszorg zo veel mogelijk beperkt worden.
  • Zorg dat er eenvoudig beroep kan worden gedaan op kosteloze rechtsbijstand voor verblijfsprocedures, maar ook wanneer men gedupeerde is. Garandeer dat mensen zonder wettig verblijf op een veilige manier klacht kunnen indienen als zij slachtoffer zijn van misbruik, uitbuiting, ongeval of misdrijf zonder zelf aangehouden te worden.

📢 Breid de wettelijk verankerde rechten van MZWV uit:

  • Ken MZWV rechten toe inzake toegang tot kwalitatief werk (zie ook punt 16), opleidingsmogelijkheden, vrijwilligerswerk, etc.
  • Geef kinderen zonder wettig verblijf een schooltoelage omdat zij leerplichtig zijn.

📢 Promoot als overheid actief een correcte houding tegenover MZWV binnen alle maatschappelijke diensten en actoren.

📢 Ga in gesprek met MZWV over hun ervaringen en motieven om te komen tot een regelgevend kader dat bijdraagt aan duurzame oplossingen en minder menselijk leed.

📢 Organiseer bevoegdheidsdomein- en bevoegdheidsniveauoverschrijdende dialoog en samenwerking tussen overheden

15. Hervorm de gecombineerde vergunning ☀️

🔖 Europa | Federaal | Gewesten

De krapte op de arbeidsmarkt is momenteel ongezien. De Brusselse lijst van knelpuntberoepen vermeldt inmiddels 112 beroepen, in Vlaanderen zelfs 234. Het gaat om verpleegkundigen, bouw- en horecapersoneel, bestuurders, schoonmakers bij mensen thuis, kinderverzorgers, mecaniciens en boekhouders.
De toegang tot arbeid voor mensen zonder wettig verblijf biedt een antwoord op een reëel tekort aan actieve bevolking in België. Zij werken hier immers in vele gevallen al jaren in de informele economie in de sectoren waar men geen personeel meer vindt: in de bouw, de horeca, als poetspersoneel en huishoudhulp. Ook zien we mensen met diploma’s als boekhoudkundige, verpleegkundige en ict’er.

📢 Vereenvoudig daarom de toegang tot de arbeidsmarkt voor mensen zonder wettig verblijf, door een hervorming van de gecombineerde vergunning.

Wij ijveren voor een aanpassing die toestaat dat mensen vanuit België hun arbeidskaart kunnen aanvragen.

16. Verbreed de mogelijkheden tot wettig verblijf

🔖 Europa | Federaal

Voor niet-EU burgers bestaan er momenteel weinig legale toegangspoorten naar ons land. Bovendien zijn de procedures complex en duren ze erg lang. Voor mensen die zich al op het grondgebied bevinden zijn er nog minder mogelijkheden om hun verblijf te regulariseren.

📢 Verlaag de drempels voor legale migratie en pas de criteria aan aan de maatschappelijke realiteit (bv. klimaatvluchtelingen). Doe dit ook voor mensen die zich reeds op het grondgebied bevinden.

📢 Formuleer duidelijke criteria voor regularisatie gebaseerd op de onmogelijkheid om terug te keren, aan kwetsbaarheid of aan een duurzame verankering.

📢 Activeer een onafhankelijke en multidisciplinaire adviescommissie die regularisatieaanvragen beoordeelt (art. 33 van de wet van 15 december 1980).

We onderschrijven hierbij de aanbevelingen van het Platform In My Name.

(G)een beleid van armoezaaiers? Mensen in armoede oogsten wat het beleid zaait.

Lees hier de uitgebreide versie van ons Memorandum 2024

Blijf op de hoogte

Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief van het Vlaamse Netwerk tegen Armoede


Volg ons

Steun ons nu

Uw steun helpt mensen om een toekomst uit te bouwen en de strijd aan te binden met armoede en sociale uitsluiting. Help mensen in armoede zichzelf te helpen.

Steun ons nu
Deze website maakt gebruik van cookies om uw gebruikersgemak te verbeteren.
Ik ga akkoord.  Lees meer.