Het Netwerk tegen Armoede blikt jaarlijks terug op de opvallendste ontwikkelingen en trends in de 58 verenigingen waar armen het woord nemen. Het zal niet verwonderen dat 2020 een heel bijzonder jaar was, vooral door de coronacrisis. Meer dan 70 procent van de respondenten geeft aan dat ze in 2020 meer hulpvragen kregen dan in 2019. Die hulpvragen kwamen voornamelijk van mensen die door de coronacrisis in de (financiële) problemen zijn gekomen, alleenstaande ouders en mensen met een migratieachtergrond. De verenigingen hebben een grote flexibiliteit en creativiteit aan de dag gelegd om mensen in armoede te blijven bereiken.

Mensen in armoede maken zich nog steeds grote zorgen over hun inkomenssituatie en huisvesting, dit werd versterkt door de coronacrisis. Opvallend is dat ze zich daarnaast eenzaam voelen door het gebrek aan een sociaal netwerk. Ze maken zich ook zorgen over hun mentale gezondheid. De lockdown en coronamaatregelen zijn daar uiteraard de grootste oorzaken van. Mensen in armoede, die sowieso vaak al een beperkt netwerk hebben, werden soms letterlijk van de buitenwereld afgesloten door gebrek aan sociaal contact of digitale toegang. Een even grote zorg is de bereikbaarheid van (online) hulp- en dienstverlening. Sommige diensten waren moeilijk bereikbaar of enkel via afspraak of online, wat voor extra drempels zorgt.

De verenigingen gaven aan dat mensen in armoede zich het meeste zorgen maakten over:

1. eenzaamheid (82,1%)
2. bereikbaarheid (online) dienstverlening (82,1%)
3. inkomenssituatie algemeen (78,6%)
4. mentale gezondheid (64,3%)
5. ontbreken van sociaal netwerk (64,3%)

De verenigingen formuleren jaarlijks ook aanbevelingen aan de Vlaamse en federale regering en lokale besturen voor het komend jaar. Van de verschillende overheden wordt gevraagd dat ze meer werk maken van structurele maatregelen. De tijdelijke steunmaatregelen in het kader van de coronacrisis zijn heel erg welkom, maar helpen niet om armoede structureel weg te werken. De grootste prioriteit is een integraal armoedebeleid dat vertrekt vanuit het recht op een waardig inkomen, wonen, onderwijs ... en een relanceplan dat rekening houdt met de leefwereld van mensen in armoede.

• Vlaamse Regering: (sociaal) wonen betaalbaar maken, de digitale kloof wegwerken, de kwaliteit van online lessen verbeteren, inzetten op outreachend werken naar mensen in armoede. Voor outreachend werken heeft de Vlaamse Regering in 2021 projectsubsidies veil, waar verschillende verenigingen op inschreven.
• Federale regering: de laagste inkomens optrekken tot boven de armoedegrens, de sociale zekerheid bewaken en versterken, automatische rechtentoekenning. Specifiek voor de coronacrisis roepen de verenigingen op tot een duidelijke vaccinatiestrategie en heldere en laagdrempelige communicatie.
• Brusselse regering: inzetten op degelijke en permanente huisvesting in het bijzonder voor dak- en thuislozen, de toegang tot gezondheidszorg voor mensen zonder wettig verblijf verbeteren, inzetten op outreachende hulpverlening, verlagen van de drempels tot geestelijke gezondheidszorg.
• Lokale besturen: betere bereikbaarheid van de hulp- en dienstverlening, administratieve vereenvoudiging, betere afstemming van het lokaal sociaal beleid en verenigingen betrekken bij de aanpak van de gevolgen van de coronacrisis.

De coronacrisis heeft verschillende zaken nog meer op scherp gesteld.
Een positief effect is de verhoogde aandacht voor mensen in armoede en bewustwording van de armoedeproblematiek. De verenigingen stelden verder een grote solidariteit bij de burgers vast.

Daartegenover staat dat de gevolgen van de crisis op lange termijn moeilijk in te schatten zijn. Vermoedelijk zullen nog meer mensen in de armoede geduwd worden en zal het probleem nog vergroten. De verenigingen vrezen dat de aandacht na de coronacrisis zal verslappen en dat structurele maatregelen om armoede echt aan te pakken zullen uitblijven.