Zonder papieren, zonder rechten, zonder thuis: een onhoudbaar status quo!

Verenigingen trekken aan de alarmbel en komen met oplossingen om de meest kwestbare mensen van de straat te halen.

Nu de voorbije dagen het vraagstuk van de mensen 'zonder papieren' opnieuw op een hoop is gegooid met thema’s als onveiligheid en terrorisme pleiten verenigingen voor nuancering en verantwoordelijkheidszin, zowel bij de overheid als bij instellingen en burgers.

Samusocial, CIRÉ, Dokters van de Wereld, l'Ilot en het Brussels Platform Armoede richten zich tot de Brusselaars, de media en tot beleidsverantwoordelijken met de campagne Zonder Papieren, zonder rechten, zonder thuis. Om te getuigen over de dagelijkse realiteit van de mensen zonder papieren die door Samusocial worden begeleid, maar ook om oplossingen voor te stellen en de meest kwetsbare mensen uit hun thuisloosheid te halen.

Wij delen de stad met heel veel mensen ‘zonder papieren’ of zonder geldige verblijfsdocumenten.
Sommigen zijn pas aangekomen. Anderen zijn er al jaren. Soms hebben ze kinderen, soms zijn het kinderen. Velen onder hen worden hier geboren zonder papieren, vanaf hun prilste uren. Nog anderen zijn alleenstaande volwassenen. Soms jong, soms minder jong.

“De mogelijke oorzaken van een daklozenbestaan zijn divers en complexer dan we denken en het feit of mensen al dan niet recht op verblijf krijgen, hangt vaak af van een detail... Maar het onmiddellijke risico is eenduidig: geen rechten, geen vooruitzichten. Onze teams ervaren elke dag dat de situatie ondertussen zo ernstig is dat dringende maatregelen zich opdringen om de meest kwetsbare mensen 'zonder papieren' te hulp te komen,” zo klinkt het uit één mond bij de verantwoordelijken van onze verenigingen.

Heel veel mensen “zonder papieren” zijn dakloos in Brussel. Sommigen onder hen zijn zo verzwakt dat ze nù hulp behoeven.

Bij oudere mensen die ziek zijn of hun zelfredzaamheid verliezen, gaat de toestand vaak snel achteruit zodat ze soms doodgaan op straat of in onze noodcentra omdat ze zonder verblijfsvergunning niet op tijd in een rust- en verzorgingstehuis terechtkunnen. Als deze kwetsbare mensen een verblijfsrecht wordt toegekend, kunnen ze een opvang krijgen die is aangepast aan hun psycho-medisch-sociale toestand zodat ze hun leven op een waardige manier kunnen vervolgen of beëindigen.

Vrouwen die het slachtoffer zijn van partnergeweld, vaak moeders, die soms naar België zijn gekomen via gezinshereniging, lopen het risico hun verblijfsrecht te verliezen als ze hun gewelddadige partner verlaten. Zij moeten bescherming kunnen krijgen van een eigen verblijfsvergunning die snel kan worden uitgereikt.

Europese burgers die soms al meerdere jaren in België verblijven, worden dakloos en zijn onwettig op het grondgebied zodra ze hun woning en wettelijke verblijfplaats kwijtraken. Ze worden uit het bevolkingsregister geschrapt en hebben als recht nog enkel de dringende medische hulp, die in de praktijk restrictief en moeilijk toegankelijk is. Door een vlottere domiciliëring of toekenning van een referentieadres zouden veel van deze mensen hun rechten kunnen behouden of terugkrijgen en kan de patstelling van de dakloze werkelijkheid doorbroken worden.

Omdat oplossingen of vereenvoudigde procedures voor deze mensen ontbreken, blijven ze soms jarenlang dakloos of in de noodopvang, die niet geschikt is voor hun situatie en de staat veel geld kost.

Vandaag is met de toename van het aantal kwetsbare personen op straat het status quo niet langer houdbaar.
Het is de verantwoordelijkheid van onze verenigingen om te getuigen over de soms ondraaglijke situaties die onze teams op het terrein aantreffen. Deze getuigenis neemt hier de vorm aan van een portret van vier mensen die door Samusocial zijn geholpen. Wij hebben ze gevat in een tabloid die dinsdagochtend aan de uitgang van een aantal metrostations wordt uitgedeeld.
De bedoeling is niet enkel om te getuigen, maar ook om zeer concrete oplossingen aan te reiken en pragmatische aanbevelingen te doen die zijn uitgewerkt met de medewerking van een twintigtal verenigingen uit de sociale, juridische en gezondheidssector, om de zwakste mensen "zonder papieren" te beschermen en uit hun thuisloosheid te halen.

Het gaat om gezond verstand, om rechten en om waardigheid. Die van hen én die van ons.

Onze dagelijkse werking herinnert ons voortdurend aan deze onontkoombare vaststelling: geen enkele maatregel kan een einde maken aan 'dakloosheid' zolang we niet eerst humane en duurzame oplossingen vinden voor de problematiek van de mensen zonder papieren.

Illustratie:Mathieu Persan