BAPN zoekt mee naar de juiste antwoorden op de Europese conferentie op 8 en 9 februari waar de lidstaten, de Europese Unie en middenveldpartners een stand van zaken op maken van het Europees daklozenbeleid. De BAPN-delegatie zal zich richten op het uiten van de aanbevelingen van mensen in armoede, voor een betere preventie van dakloosheid en duurzame huisvestingsoplossingen.

Dramatische cijfers

De Europese cijfers stijgen dramatisch en verdubbelden de afgelopen 15 jaar. Feantsa schat het aantal mensen die dagelijks op straat leefden of in noodopvang sliepen in 2023 op 890 000 . Allicht ligt het cijfer nog veel hoger. Er is een groot dark number door onvoldoende monitoring en de verschillende definities die de lidstaten hanteren. Het Ethos- raamwerk zet beleidsmakers en organisaties aan tot een brede interpretatie van het fenomeen en hanteert een typologie gebaseerd op de verschillende leef- en woonomstandigheden van dak- en thuisloze mensen.

Structurele tekorten aan de basis

De grote schaarste aan betaalbare woningen, het gebrekkig migratiebeleid en toenemend huishoudelijk geweld zijn belangrijke oorzaken van de problematiek. Daarnaast is er onvoldoende Europese bescherming tegen de koopkrachtcrisis met haar stijgende prijzen van gas, elektriciteit, brandstof, voeding en huishuur. Te lage lonen, falende sociale bijstandssystemen en slechte toegang tot gezondheidszorg verhogen de achterstelling en het risico op dak- en thuisloosheid. Gezinnen met kinderen en alleenstaande ouders zijn uiterst kwetsbaar en vaak overgeleverd aan slechte woningen met overbevolking, schimmel, vocht en slechte sanitaire voorzieningen.

Nood aan een drastische ommekeer

De schrikbarende stijging onderlijnt de noodzaak van een radicale ommekeer in de bestrijding van dak- en thuisloosheid. Een recente studie in opdracht van het Europees Parlement(1) concludeert dat de focus op het individueel disfunctioneren dringend moet verschuiven naar een systemische én preventieve aanpak met als doel de dakloosheid te beëindigen in plaats van te beheersen. Het Housing First-model – met goede resultaten in Finland waar dakloosheid sterk daalt – zet de traditionele praktijken op zijn kop door het instrument van stabiele huisvesting niet als een einddoel maar als een startpunt in te zetten op de weg naar maatschappelijke integratie.

(1) Homelessness in the European Union, PETI committee, November 2023

Mensen in armoede formuleren aanbevelingen

BAPN ontwikkelde in samenspraak met mensen in armoede uit haar Vlaamse, Brusselse en Waalse netwerken een sociale agenda voor de nieuwe Europese legislatuur. Door deel te nemen aan de voorbereiding van het Belgisch voorzitterschap door de POD Maatschappelijke Integratie, in 2023, door in dialoog te gaan met minister Karin Lalieux in januari 2024 en door deel te nemen aan de Europese Conferentie rond dak- en thuisloosheid op 8 februari, legt BAPN een eisenpakket op de tafel van het Belgisch Voorzitterschap om Europa aan te zetten tot een sterker daklozenbestrijdingsbeleid. De rode draad in onze eisenbundel is de set van vijf doelstellingen uit de Lissabon-verklaring van 2021, ondertekend door alle Europese lidstaten. BAPN stelt dat een verankering van deze engagementen in Europese wetgeving een dringende en noodzakelijke volgende stap is om te zorgen voor toegankelijke noodopvang, onmiddellijke doorstroming naar permanente huisvesting na opname in instellingen en detentie, de preventie van uithuiszetting en de halt tegen de discriminatie van dak- en thuislozen.